De perfect bewaarde kerk van Celles werd in een primitief romaanse stijl gebouwd, waarschijnlijk voor het begin van de 12de eeuw. De crypte, onder het koor gelegen, zou uit de 9de eeuw stammen. De kerk werd in de vorm van een Latijns kruis gebouwd, met één middenbeuk en twee rijen met kolommen. In de klokkentoren, kan men een heel oude inscriptie bewonderen die uit de tijd van keizer Probus zou stammen (279). Dit opmerkelijke monument is zeker en vast een bezoek waard, al was het maar om de koorstoelen, de doopvont en het wijwatervat te bewonderen, allen uit de 12de eeuw. Men kan er ook bijzonder interessante grafstenen treffen, in het bijzonder een zwarte, marmeren grafsteen in reliëf die de overblijfselen van Rasse de Celles en diens echtgenote herbergt.

Hier was ooit een tehuis voor ouderen en behoeftige kinderen ondergebracht. Ze werden door de kloosterzusters verzorgd en gevoed. Dit huis werd hier gebouwd om de ellende en armzaligheid die er heerste aan het oog te ontrekken. Daarom ook heet dit huis ‘Cachette’(Frans voor schuilplaats, van het werkwoord ‘cacher’ verstoppen).

Deze prachtige stenen kruisweg dat het dorpscentrum met de Ermitage verbindt, werd vroeger gebruikt door de zusters Saint-Vincent de Paul. Deze kloostergemeenschap woonde in de Ermitage vanaf het jaar 1858 tot in 1973. De zuster gingen 2 à 3 maal daags naar de kerk om te biechten, te bidden of met God te communiceren, en terwijl ze de kruisweg afdaalden, hadden ze de gewoonte onderweg te bidden.De Kapel, zogenaamd van de Hermitage, werd gebouwd op de plaats van het graf van Sint-Hadelin en in de buurt van de grot waar hij zich had terug getrokken. Tot in 1789 woonden de kluizenaars, die de diensten volgden in de Kerk van Celles, in de Hermitage. De oorsprong gaat terug tot in de 14de eeuw. In het midden van de binnenplaats staat een stenen standbeeld van Sint-Hadelin, met een grote baard, zijn duif op de linkerschouder en een staf in de rechterhand.

De kapel van de Ermitage, werd gebouwd op de ligging van laatste rustplaats van de Heilige Hadelinus, en nabij de grot waar hij zich terugtrok. Tot in 1789, woonden de kluizenaars in dienst van de kerk van Celles in de Ermitage die zijn oorsprong vindt in de 14de eeuw. Het gebouw werd in 1850 volledig gerestaureerd door de Gravin Hadelin de Liedekerke, de Barones Isabelle de Doppf.

Celles, afkomstig van het Latijns cella, cel, heeft volgens de traditie zijn naam te danken aan de Heilige Hadelinus (617-690), afkomstig van Guyenne. Na een lange zwerftocht tijdens de welke hij een tijdlang vergezeld wordt door de Heilige Remacle, de stichter van de abdij van Stavelot, trekt de Heilige Hadelinus zich terug in het midden van het woud in een grot waar verschillende discipels zich bij hem voegen, aangetrokken door zijn vermaardheid als heilige. De cellen die zijn gezellen er bouwden hebben hun naam aan het dorp gegeven.

Het Kasteel van Doornroosje…
Het Kasteel van Vêves, dat hoog boven het pittoreske dorpje van Celles uittorent, word geflankeerd door vijf ranke peperbustorens. Het wordt beschouwd als het meest karakteristieke voorbeeld van Belgische militaire architectuur uit de 14de eeuw. Volgens de traditie gaat de oorsprong van het kasteel terug tot aan Pépin van Herstal (685), en werd het in 1200 door de Noormannen vernietigd. In 1230 werd op dezelfde ligging een werkelijke vesting opgetrokken. De achtereenvolgende restauraties wijzigen vooral het interieur ten tijde van Renaissance zoals blijkt uit het oude balkon in het binnenhof. De noordelijke façade is bekroond met een prachtige lantaarn die een erg oude klok bevat. De kapel werd vernietigd tijdens de Duitse bezetting van 1914-1918.
www.chateau-de-veves.be

Na de wandeling kan je je tegoed doen in de verschillende horecazaken. Naast de vele natuurlijke en architectonische schatten, kan je hier immers ook genieten van overheerlijke lokale producten: «chausson cellois», dit is een pastei met konijnenvlees, Kluizenaarskaas, het bier Cuvée Saint-Hadelin ...

Het bezoeken waard : op het kruispunt van het dorpje Celles staan 'Le Tank’, een Pantertank uit de tweede Wereldoorlog en een gedenksteen. Wil je die zien, neem dan linksaf in de Rue de Vêves, en volg deze tot aan het kruispunt aan de uitgang van het dorp. Deze tank herinnert er aan dat hier op 24 december 1944 de Slag om de Ardennen hevig woedde. De 2e «Panzer Division» van de Duitsers werd halt toegeroepen dankzij dappere Amerikaanse soldaten uit de 2e geblindeerde divisie en het 3de regiment van de Britse tanks.Verschillende factoren droegen bij tot de opheffing van het offensief in Celles. Eerst en vooral ontbrak het de Duitsers aan brandstof, munitie en versterking... Ze zaten vast in Celles. Vervolgens, toen het weer opklaarde, konden geallieerde vliegtuigen de Duitsers naar buiten lokken om hen vanuit de lucht aan te vallen. En als kroon op het werk is er het verhaal, een heuse legende in deze streek, van de tussenkomst van Marthe Monique, uitbaatster van het café ‘pavillon ardennais’. Zij zou de Duitsers hebben tegengehouden door hen voor te liegen dat de weg bedolven lag onder mijnen, en nog wel tot in Dinant. En vermits één van de tanks net was opgeblazen door een mijn in de buurt van het café van Marthe Monique ...En na de oorlog moest de dappere Monique niet veel moeite doen om het Belgische leger te overtuigen die beroemde tank voor haar café te installeren.

De Saint-Hadelin fontein is geen typische fontein; het heet ‘fontein' daar de dorpsbewoners hier lopend water kwamen halen tot in 1957 toen kraanwater in het hele dorp beschikbaar was. Het gaat hier echter om een resurgentie: het water dat er uitstroomt, is dat van een beek dat net 3 kilometer onder de grond heeft gestroomd voordat het terug naar de oppervlakte stroomt. Deze fontein draagt de naam van eponieme heilige daar ze – net zoals de Heilige – enkele miraculeuze genezingen aan de fontein toeschrijft. Men kwam er vroeger op bedevaart om kinderziektes te voorkomen of te genezen.